Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia ponad 2,2 mld osób jest niewidomych lub niedowidzących. Liczba ta rośnie ze względu na takie czynniki, jak wydłużający się czas, który spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach, przed ekranami komputerów i smartfonów, co może prowadzić do krótkowzroczności. Wzrasta również liczba przypadków cukrzycy, a jednym z potencjalnych skutków tej choroby są zaburzenia widzenia.
Wiele osób z upośledzeniem wzroku nie jest w stanie zapewnić sobie niezbędnej opieki, doświadcza wyzwań związanych z bezpieczną nawigacją i pragnie większej niezależności. Obecnie technologia pomaga im widzieć otaczający świat w sposób wykraczający poza postrzeganie wzrokowe.
Tekst opisowy dla map mentalnych
To, jak się poruszamy, jest zasadniczo problemem przestrzennym. Dostrzegamy cel, oceniamy odległość, obieramy odpowiedni kierunek i podejmujemy kroki, aby się tam dostać. Widzimy schody i podnosimy stopę na tyle wysoko, by móc na nie wejść. Widzimy krawędzie chodnika i staramy się iść jego środkiem.
Ale jak pokazać relacje przestrzenne komuś, kto ich nie widzi? Jedna wskazówka pochodzi z klasycznych tekstowych gier komputerowych, które używają słów do scharakteryzowanie wirtualnego otoczenia. Gry te opisują, co znajduje się na północ, południe, wschód i zachód od objętej pozycji. Gracze używają tych informacji do budowania mapy mentalnej i poruszania się w labiryntach niewidzialnego świata.
Gdyby tego rodzaju informacje opisowe były odczytywane na głos lub przekazywane za pomocą języka dotykowego (np. Baille’a) komuś z upośledzeniem wzroku, namalowałyby wokół niego podobny obraz przestrzeni.
Ale w prawdziwym życiu stawka jest znacznie wyższa. Istnieje niewielki margines błędu w przekazywaniu informacji osobie poruszającej się na przykład po ruchliwych ulicach miasta. Wszystkie informacje muszą być kompletne, dokładne, szczegółowe, dostępne i aktualne.
Repozytorium wiedzy przestrzennej
Osoby niewidome lub słabo widzące mogą być zainteresowane wszystkimi rodzajami informacji o otaczającym je świecie. Mogą po prostu chcieć wiedzieć, jak dostać się z punktu A do punktu B. Albo poznać rozkład jazdy autobusu. Mogą potrzebować informacji historycznych na temat budynku, przed którym się znajdują lub godzin jego otwarcia. Te informacje mają coś wspólnego: odnoszą się do konkretnych lokalizacji, połączeń między nimi lub szczegółów dotyczących tych lokalizacji.
Ogromne ilości informacji o lokalizacji mogą być zbierane w systemie informacji geograficznej (GIS), specjalistycznym repozytorium przechowującym wszystkie dane, których mogą potrzebować osoby z dysfunkcją wzroku. Na przykład, w systemie GIS dla miasta można znaleźć oznaczone punkty zainteresowania, takie jak przystanki autobusowe. Można również znaleźć informacje o tym, kiedy autobus zatrzyma się na każdym z przystanków lub dowiedzieć się, jakie interesujące miejsca znajdują się w odległości spaceru od przystanku. GIS może zawierać różne typy danych, takie jak współrzędne albo liczby (np. odległość do miejsca docelowego) lub tekst opisowy (jak w przypadku gry komputerowej). A teraz, gdy coraz więcej obiektów jest podłączonych do Internetu rzeczy, GIS może również pomieścić informacje przestrzenne o tych obiektach. I to w czasie rzeczywistym.
Dzięki usprawnieniom w GPS, GIS może w czasie rzeczywistym zapewnić dokładność potrzebną do nawigacji w terenie. Może również współpracować ze sztuczną inteligencją (AI) i aplikacjami do uczenia maszynowego w celu wykonywania zadań takich jak wykrywanie różnych obiektów.
Pojawia się także możliwość użycia przez osoby niedowidzące receptora wzrokowego, takiego jak obiektyw aparatu fotograficznego. U osób widzących mózg łączy obrazy z obu oczu, aby umożliwić postrzeganie głębi i widzenie trójwymiarowe. Dwa obiektywy aparatu, umieszczone w niewielkiej odległości od siebie mogą jednocześnie wykonywać serie zdjęć, naśladując wzrok. Analiza różnicy między takimi dwoma obrazami może pomóc w obliczeniu rzeczywistej odległości do celu. Algorytmy uczenia maszynowego mogą zidentyfikować obiekt w czasie rzeczywistym, a następnie przekazać wynik z powrotem. System GIS może przekazać osobie niedowidzącej informacje o lokalizacji obiektu.
W ten sposób technologia zamienia lokalizację w mobilne okno na świat i informacje o nim.
Interfejsy: Oddzielenie sygnału od szumów
Aby cała ta technologia działała naprawdę na rzecz osoby niedowidzącej, należy odpowiedzieć na dwa ważne pytania: jakie informacje są najbardziej użyteczne i jaki jest najlepszy sposób ich przekazania?
Podczas nawigowania bez widoczności, wszystkie dostępne informacje nie są konieczne, a z pewnością nie są potrzebne wszystkie na raz. Przyjęcie wszystkich możliwych danych byłoby przytłaczające. Dostarczanie informacji musi być funkcjonalne.
System informacji geograficznej pomaga w tym zakresie, pozwalając na samodzielny dostęp do wszelkich informacji, ale nie pokazując ich wszystkich jednocześnie. Deweloperzy mogą budować aplikacje, które współpracują z GIS-em w celu zaspokojenia konkretnych potrzeb. Użytkownicy mogą „zbliżać się” do dokładnej lokalizacji oraz dowiadywać się, co jest wokół.
W miarę rozwoju technologii usprawniane są sposoby przekazywania informacji. Na przykład, interfejsy głosowo-tekstowe są już wbudowane w wiele telefonów i urządzeń mobilnych. Niektóre organizacje stworzyły już aplikacje nawigacyjne dla osób z dysfunkcją wzroku. Dostępne interfejsy internetowe pozwalają osobom posiadającym czytniki ekranowe na nawigację i zwiedzanie obiektów w trybie online.
Dla osób niewidomych często ważnym elementem informacji jest dźwięk. Osoby te mogą już być dostrojone do otaczającego je krajobrazu dźwiękowego i wykorzystywać to sprzężenie zwrotne do poruszania się i doświadczania swojego otoczenia. Dlatego też instrukcje nawigacyjne lub opisy dostarczane w sposób dźwiękowy mogą zakłócać zbieranie informacji sensorycznych. W odpowiedzi na te obawy deweloperzy badają inne sposoby przekazywania informacji za pomocą technologii haptycznej, która wykorzystuje zmieniające się siłę, wibrację lub ruch. Na przykład, jedna wibracja może sygnalizować skręcenie w lewo, a dwie w prawo. Mapy haptyczne dostarczają dotykowych reprezentacji obszarów lub obiektów. Ludzie mogą dotykać i przeglądać te mapy z wyprzedzeniem, co pomaga w zapamiętaniu trasy, lub mogą korzystać z nich w trakcie przemieszczania się.
Patrząc w przyszłość
Deweloperzy na całym świecie wykorzystują już GIS do przekazywania informacji wizualnych na różne sposoby.
Nauczyciele w jednym z austriackich miast spędzili trzy lata na zbieraniu danych, aby pomóc osobom z wadami wzroku poruszać się po jego ulicach. Zespół zebrał szczegóły dotyczące chodników, ogrodzeń, skrzynek pocztowych i latarni. Połączono te informacje w system informacji geograficznej i opracowano aplikację, która dostarczyła je potrzebującym.
Dla osób z wadami wzroku równie ekscytujące są postępy i próby w mapowaniu wnętrz. Pewnego dnia powinno ono pomóc im nie tylko w dotarciu do celu, ale także w uzyskaniu pewności siebie podczas nawigacji we wnętrzach.
Potencjał działań humanitarnych w zakresie pomocy osobom niewidomym i niedowidzącym wzrośnie tylko wtedy, gdy będziemy dodawać coraz więcej pomocnych zestawów danych do repozytoriów takich jak GIS. Możemy spoglądać w przyszłość, w której osoby z wadami wzroku i niewidome będą mogły doświadczyć większego bezpieczeństwa, niezależności i lepszej jakości życia.